Maria Montessori

urodziła się 31 sierpnia 1870 r. w Chiaravalle, we włoskiej prowincji Ankona, w wykształconej, ale niezamożnej rodzinie z klasy średniej.

Jako pierwsza kobieta we Włoszech Maria Montessori podjęła na Uniwersytecie Rzymskim studia matematyczne i przyrodnicze, a po dwóch latach w 1892 roku - studia medyczne, które z sukcesem ukończyła w 1896 roku otrzymując tytuł „Dottoressa” w dziedzinie psychiatrii. Pomimo sprzeciwu ojca i nauczycieli, rozpoczęła i kontynuowała karierę naukową, stając się pierwszą kobietą-lekarzem we Włoszech.

Jako lekarz, Maria Montessori specjalizowała się w pediatrii i psychiatrii. Nauczała w szkole medycznej przy Uniwersytecie w Rzymie, a dzięki istniejącej tam klinice miała częsty kontakt z dziećmi pochodzącymi z klasy średniej lub z ubogich rodzin. Zebrane doświadczenia uświadomiły jej, że duża inteligencja u dzieci nie jest czymś rzadkim, a większość noworodków rodzi się z ogromnym potencjałem, który rzadko kiedy zostaje odkryty.

W wieku 26 lat Maria Montessori podjęła pracę w Klinice Psychiatrycznej, w której prowadziła obserwacje dzieci upośledzonych. Kształciła się również w dziedzinie pedagogiki, szczególnie pedagogiki specjalnej. W pracy z dziećmi wykorzystywała pomoce naukowe opracowane przez Edouarda Seguin’a – francuskiego lekarza pracującego z niepełnosprawnymi dziećmi oraz materiał dydaktyczny własnego pomysłu. Opracowała również podstawy metodyki pisania i czytania.

Dorobek naukowy młodej lekarki-pedagoga był imponujący, podobnie jak imponujące były wyniki uzyskane w czasie egzaminów przez jej podopiecznych – mimo stwierdzonych zaburzeń rozwoju i niepełnosprawności umysłowej otrzymali oni wyższe noty od swoich typowo rozwijających się rówieśników.
6 stycznia 1907 roku Maria Montessori otworzyła pierwszy Casa dei Bambini ( dom dla dzieci ) w rzymskiej robotniczej dzielnicy San Lorenzo. Uczęszczało do niego około 50 dzieci w wieku 2-6 lat. Porzuciła wtedy zupełnie pracę lekarza oddając się wyłącznie pracy pedagogicznej i wychowawczej. Dzieci, które tydzień wcześniej włóczyły się po ulicach zupełnie bez celu, zaczęły spędzać długie godziny na konstruktywnych czynnościach. Były zafascynowane puzzlami i pomocami do ćwiczenia percepcji. Ku zdziwieniu Montessori, dzieci trzy- i czteroletnie czerpały największą radość z nauki praktycznych codziennych czynności, które wzmacniały ich niezależność i poczucie własnej wartości. Każdego dnia prosiły, żeby pokazać im jeszcze więcej czynności. W późniejszym czasie opieką nad szkołą zajęły się starsze dzieci, pomagając nauczycielowi w przygotowywaniu i podawaniu posiłków oraz utrzymaniu otoczenia w odpowiedniej czystości. Czasem uczyły też inne maluchy czytać i pisać. Ich zachowanie jako grupy zupełnie zmieniło się – z urwisów szwędających się po ulicach przeobrazili się w grzeczne dzieci pełne wdzięku.

Montessori przekonywała, że rolą nauczyciela jest służyć dziecku, określając, co jest potrzebne, by zrobiło ono największy postęp. Według Montessori dziecko, które popełnia błędy, nie powinno być karane przez nauczyciela, tak samo jak lekarz nie karze pacjenta, którego stan się nie poprawia. Rolą lekarza jest znalezienie najlepszej drogi, by wyleczyć swojego podopiecznego, a rolą nauczyciela jest odnalezienie najlepszego sposobu, by ułatwić naturalny proces uczenia się.

Jedno odkrycie prowadziło do kolejnego, dając Montessori możliwość zobaczenia pełnego obrazu umysłu dziecka. Montessori zaobserwowała, że nawet małe dzieci są w stanie skoncentrować się na danej czynności przez dłuższy czas. Mimo, że na co dzień maluchy wykazywały się niedbalstwem i lekkomyślnością, bardzo dobrze przyjmowały atmosferę spokoju i porządek. Montessori zauważyła, że najmłodsi dobrze czują w stałym środowisku, wykonując rutynowe czynności. Najlepszym otoczeniem dla nich jest więc środowisko, gdzie wszystko ma swoje miejsce.

W 1909 r. Maria Montessori wydała pierwszą książkę opisującą nowatorską koncepcję przedszkola i zarys metody pracy z dziećmi w przygotowanym otoczeniu ( polski tytuł: „Domy dziecięce. Metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci”).

W latach 1910-1952 odbyło się 28 narodowych i międzynarodowych kursów (Europa, Ameryka, Azja), 9 międzynarodowych kongresów poświęconych pedagogice Marii Montessori. Wydano też liczne jej książki. Przed końcem 1911 roku pedagogika Montessori była już stosowana w publicznych szkołach we Włoszech i w Szwajcarii. Powstawały pierwsze szkoły montessoriańskie w Wielkiej Brytanii, placówki w Paryżu i innych miastach Europy Zachodniej, a następnie w Argentynie, Australii, Chinach, Indiach, Japonii, Korei, Meksyku, Syrii, USA, i Nowej Zelandii.

W 1929 roku powstało Association Montessori Internationale /AMI/ z siedzibą w Berlinie. Jego prezesem została Maria Montessori, a jej syn Mario sekretarzem. Od roku 1936 do dzisiaj siedzibą Międzynarodowego Stowarzyszenia Montessori jest Amsterdam.

W 1936 r. ze względu na rozwój dyktatury Mussoliniego we Włoszech, Maria Montessori przeprowadziła się wraz z synem do Holandii i zamieszkała w Amsterdamie.

W 1947 roku Maria Montessori na forum UNESCO wygłosiła referat „Wychowanie i pokój”. W latach 1949 ,1950 i 1951 była nominowana do pokojowej nagrody Nobla.

W 1951 roku Maria Montessori planowała podróż do Ghany w celu przeprowadzenia kursu dla nauczycieli afrykańskich. Plany te nie doszły do skutku. 6 maja 1952 roku w wieku 81 lat, zmarła w Holandii. Tam też została pochowana, jej grób znajduje się w Noordwijk aan Zee.

Jej dzieło kontynuowane jest we wszystkich krajach Europy oraz na wszystkich kontynentach.

Maria Montessori opracowała dla rodziców listę przykazań, które w swojej prostocie zawierają wielką mądrość:

1. Dzieci uczą się wszystkiego, co dzieje się w ich otoczeniu.
2. Jeśli często krytykujesz dziecko, ono nauczy się oceniania innych.
3. Jeśli regularnie chwalisz dziecko, ono nauczy się doceniania.
4. Jeśli dziecku okazuje się wrogość, ono nauczy się walczyć.
5. Jeśli jest się uczciwym wobec dziecka, ono też będzie uczciwe.
6. Jeśli dziecko jest często wyśmiewane, stanie się osobą nieśmiałą.
7. Jeśli dziecko rozwija się w poczuciu bezpieczeństwa, nauczy się ufać innym.
8. Jeśli dziecko jest często oczerniane, rozwinie się w nim niezdrowe poczucie winy.
9. Jeśli pomysły dziecka są regularnie akceptowane, ono nauczy się czuć dobrze samo ze sobą.
10. Jeśli jest się przychylnym dziecku, ono nauczy się cierpliwości.
11. Jeśli dziecko jest wspierane w tym co robi, nabierze pewności siebie.
12. Jeśli dziecko żyje w przyjaznym środowisku i czuje się potrzebne, nauczy się znajdować miłość.
13. Nie mów źle o swoim dziecku, ani wtedy, gdy jest blisko, ani wtedy gdy nie ma go w pobliżu.
14. Koncentruj się na rozwoju tego, co dobre w twoim dziecku, tak, aby na to, co gorsze nie starczyło już miejsca.
15. Słuchaj zawsze tego co ma do powiedzenia twoje dziecko, a gdy zbliży się do ciebie, by o coś zapytać lub coś skomentować, zawsze odpowiadaj.
16. Szanuj swoje dziecko nawet wtedy, gdy popełnia błędy. Naprawi je zaraz albo nieco później.
17. Bądź gotów pomóc dziecku, gdy czegoś poszukuje. Ale bądź również skłonny usunąć się w cień, gdy samo znalazło to czego szukało.
18. Gdy zwracasz się do swojego dziecka, rób to zawsze w najlepszy z możliwych sposobów. Daj jemu to co w tobie najlepsze.